Czym jest stereotyp ?
Stereotyp – konstrukcja myślowa, zawierająca komponent poznawczy, emocjonalny i behawioralny, zawierająca pewne uproszczone przeświadczenie dotyczące różnych zjawisk, w tym innych grup społecznych.
Skąd się biorą stereotypy ? Jakie jest ich źródło ?
Tworzenie stereotypów jest spontaniczną ludzką skłonnością i takiemu upraszczaniu przekazu podlegają wszelkie ludzkie wyobrażenia o otaczających ich świecie, zarówno przyrody, jak i społeczeństwa. Ma to związek między innymi z takimi sposobami porządkowania rzeczywistości, jak kategoryzacja, generalizacja, schemat poznawczy. Jeśli fałszywe, zbiorowe, niedostatecznie uzasadnione i uparcie żywione przekonanie na temat jakiegoś wycinka rzeczywistości odnosi się do wszystkich ludzi określonej grupy, wtedy nazywane jest stereotypem (przekonania dotyczące na przykład pewnych zjawisk czy przedmiotów nazywana jest ogólnie schematem poznawczym).
Stereotypy często oparte są na niepełnej wiedzy oraz fałszywych przekonaniach o świecie, utrwalone są przez tradycję i trudno podlegają zmianom, a w szczególności odrzuceniu. Liczni badacze doszukiwali się jednak „ziarna prawdy” w stereotypach, powstało nawet określenie „trafność stereotypu”. W przypadku pojawienia się faktów obalających stereotyp ludzie mają skłonność do traktowania go jako wyjątku – „wyjątek potwierdza regułę” lub do tworzenia subkategorii bez naruszenia kategorii podstawowej.
Inne źródła stereotypów:
- podniesienie samooceny
- teoria rzeczywistego konfliktu
- przeniesienie agresji
- twarzyzm
- międzygrupowa asymetria językowa
Stereotypy mogą prowadzić do narastania uprzedzeń wobec danej grupy. Uprzedzenia mogą być negatywne lub pozytywne, lecz w europejskiej szkole badaczy przedmiotu przyjęło się traktować uprzedzenia jako zjawiska negatywne. W związku z tym mamy do czynienia z negatywną postawą, niechęcią lub dyskryminowaniem. W przypadkach ekstremalnych może ono prowadzić do ludobójstwa (zobacz też: stereotypizacja wroga).
Stereotypy mogą być wykorzystane przez różne podmioty do manipulacji odbiorcą. Rząd danego kraju chcąc wywołać wojnę może – jeśli nie istnieje negatywny stereotyp obywateli kraju atakowanego – zainicjować kampanię w celu powstania tego negatywnego stereotypu. Taka kampania jest znana jako demonizacja.
A czym jest ... autostereotyp ?
Autostereotyp - stereotyp, wyobrażenie (zazwyczaj negatywne) o sobie lub własnej grupie społecznej, jej zaletach i wadach. Samoocena własnej grupy, do której przyrównujemy przedstawicieli innych grup.
Stereotypy określają świat, prezentując jego ograniczona wizje, oparta na niewiedzy i niesłusznych opiniach. Jest on tworzony poprzez własne obserwacje, przejmowanie poglądów innych osób, wzorców przekazywanych przez społeczeństwo, może być także wynikiem procesów emocjonalnych. Po krótkich objaśnieniach czas na konkretne przykłady stereotypów „z życia wzięte”
„Nie rozmawia się z obcymi na ulicy”
„Polacy i Rosjanie to pijaki”
„Każdy człowiek łysy w dresie może ci zabrać telefon”
„Żydzi są bogaci”
„Blondynki są głupie”
" Pierwszy milion trzeba ukraść”
I do jakiego wniosku dochodzimy po przeczytaniu powyższych przykładów?
Tworzenie stereotypów jest już ściśle wpisane w życie społeczeństwa. Jest to skłonność ku upraszczaniu przekazu i wyobrażeń. Jest to związane z tym jak porządkujemy w swojej głowie rzeczywistość nas otaczająca… o wszystkim chcielibyśmy mieć jakiekolwiek wyobrażenie i ułożone zdanie na każdy temat, a nie mamy czasu na zgłębienie każdego jego fragmentu, a wiec generalizujemy, kategoryzujemy i podporządkowujemy pod jeden schemat.
Już od pierwszych lat życia jesteśmy oswajani ze stereotypami. Jednym z takich stereotypów może być model „właściwy” rodziny – mąż zarabia, zona zajmuje się domem. Rodzice mówią nam co wypada, a co nie wypada, jakie zachowanie przystoi. Rodzimy się już w uporządkowanym w określony sposób świecie. Takim przykładem biznesowym stereotypu może być np. „Pierwsza firma zawsze upada”. Taki stereotyp w prostej linii hamuje nasz rozwój, myślenie i własna kreatywność. Człowiek słysząc takie zdanie często w nie wierzy bo przecież wielu znajomym tez upadł pierwszy biznes, a wiec ja otwieram pierwszy po to tylko żeby upaść i wyciągnąć z tego upadku jakieś wnioski. I wcale nie jest tu najgorsze, ze taki stereotyp istnieje, ale ze wielu ludzi w niego naprawdę wierzy. Dlatego, ze większości się nie udaje ty tez musisz być w tej większości? Ta sytuacja przypomniała mi powiedzonko „głuchy tłumaczył drogę ślepemu”.
Teraz zadajcie sobie wszyscy pytanie do jakich wniosków dochodzicie na temat stereotypów po przeczytaniu tej części tekstu? Czy nie jest to przypadkiem kolejny stereotyp o nazwie „Wszystkie stereotypy są źle”? J Ciekawie działa nasz mozg co?
Otóż mimo iż stereotypy hamujące (negatywne) występują częściej w społeczeństwie bo człowieka nieszczęśliwego łatwiej kontrolować to występują jeszcze stereotypy o zabarwieniu neutralnym i pozytywnym, ale o tym później. Czy pracowalibyśmy dla kogoś gdyby każdy miał wystarczająco pieniędzy, a i tak moglibyśmy robić to co najbardziej lubimy? Czy kobiety kupowałyby kosmetyki, chodziły do SPA gdyby stereotyp był np. taki jak kiedyś, że ideał kobiecości to kobieta z dużymi biodrami, a nie tak jak teraz chuda modelka - anorektyczka? Dlaczego bogatych jest o wiele mniej niż biednych? Otóż najwięksi tego świata łamali stereotypy np. Kolumb złamał stereotyp o tym iż ziemia jest plaska. Gdy mówił iż jest tak naprawdę okrągła jego pogląd był uważany wręcz za herezje.
Jak często stereotypy są wykorzystywane do manipulacji nami? Otóż na każdym kroku np. ludzie od marketingu chcąc sprzedać mężczyznom sportowy samochód ustawiają na zdjęciu jakąś super dziewczynę. Nasza podświadomość łączy od razu fakty dając wynik „chcesz mieć taka dziewczynę, kup takie auto. Kobiety lecą na szybkie fury”. Kolejnym przykładem manipulacji przez stereotypy mogą być manipulacje ludźmi przez rządy różnych krajów. Rząd danego kraju chcąc wywołać wojnę może zainicjować powstanie negatywnego stereotypu o obywatelach atakowanego kraju np. rozwalając dwa budynki i wmawiając ludziom, ze to terroryści z innego kraju i przez to wywołują wojnę. Pasuje wam ten przykład do czegoś? Kolejny stereotyp tak przy okazji z mojej strony. Tworzenie stereotypów jest nieuniknione, ale jak to w jednej piosnce „a ty racz mieć wątpliwość” i myślcie zamiast bezmyślnie przejmować wszystkie stereotypy.
Takich przykładów manipulacji można by wymieniać nieskończenie wiele.
Ja uważam, że nie w każdej sytuacji ( chociaż w niektórych a i owszem ) życiowej kierowanie stereotypami jest na miejscu, ponieważ może być krzywdzące.
A Wy, kierujecie się w życiu stereotypami, czy nie ? Robicie to świadomie czy niekoniecznie ?
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz